NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
2 - (378) حدثنا
خلف بن هشام.
حدثنا حماد بن
زيد. ح وحدثنا
يحيى بن يحيى.
أخبرنا
إسماعيل بن
علية. جميعا
عن خالد
الحذاء، عن
أبي قلابة، عن
أنس؛ قال:
أمر
بلال أن يشفع
الأذان ويوتر
الإقامة. زاد
يحيى في حديث
عن ابن علية:
فحدثت به
أيوب. فقال: إلا
الإقامة.
[ش
(يشفع الأذان
ويوتر
الإقامة) يشفع
الأذان معناه
يأتي مثنى.
ويوتر
الإقامة
معناه يأتي
بها وترا ولا
يثنيها،
بخلاف الأذان.
(إلا الإقامة)
معناه إلا لفظ
الإقامة. وهي
قوله: قد قامت
الصلاة. فإن لا
يوترها بل
يثنيها].
{2}
Bize Halef b. Hişâm
rivayet etti (dediki): Bize Hammâd b. Zeyd rivayet etti. H.
Bize Yahya b. Yahya
rivayet etti (Dediki): Bize İsmail b. Uleyye haber verdi. Bunların ikisi birden
Hâlid El-Hâzzâ'dan, o da Ebu Kılâbe'den, o da Enes'den naklen rivayet etmişler.
Enes şöyle demiş:
«Bilâl'e ezanı çift,
ikâmeti tek okuması emrolundu..
Yahya, İbni Uleyye'den
rivayet ettiği hadîsinde: -Ben bu hadîsi Eyyub'a rivayet ettim. Eyyub; yalnız
ikâmet lâfzı müstesna, dedi.» cümlesini ziyade etti.
3 - (378) وحدثنا
إسحاق بن
إبراهيم
الحنظلي.
أخبرنا عبدالوهاب
الثقفي. حدثنا
خالد الحذاء
عن أبي قلابة،
عن أنس بن
مالك؛ قال:
ذكروا
أن يعلموا وقت
الصلاة بشيء
يعرفونه. فذكروا
أن ينوروا
نارا أو
يضربوا
ناقوسا. فأمر
بلال أن يشفع
الأذان ويوتر
الإقامة.
[ش
(يعلموا) أي
يجعلوا له
علامة يعرف
بها. (ينوروا)
أي يظهروا
نورها].
{3}
Bize İshak b. İbrahim
el-Hanzali de rivayet etti (Dediki): Bize Abdülvehhab s-Sakafî haber verdi,
Dediki; Bize Hâlid el-Hazzâ, Ebu Kılâbe'den, o da Enes b. Mâlik'den naklen
rivayet etti. Enes şöyle demiş:
— Ashab tanıyacakları
bir şeyle halka namaz vaktini bildirmeyi konuştular da kimi ateş şılartmayı
kimi de çan çalmayı teklif ettiler. Bunun üzerine; Bilâl'e ezanı çift, ikâmeti
de tek kelimelerle okuması emrolundu.
4 - (378) وحدثني
محمد بن حاتم.
حدثنا بهز.
حدثنا وهيب. حدثنا
خالد الحذاء،
بهذا الإسناد:
لما
كثر الناس
ذكروا أن
يعلموا. بمثل حديث
الثقفي. غير
أنه قال: أن
يوروا نارا.
[ش
(يوروا نارا)
أي يوقدوها
ويشعلوا.
يقال: أوريت
النار، أي
أشعلتها].
{4}
Bana Muhammed b. Hatim
de rivayet etti. (Dediki): Bize Behz rivayet etti (Dediki): Bize Vuheyb rivayet
etti (Dediki): Bize Hâlid el-Hazzâ bu isnadla rivayet etti. Hâlid;
Müslümanlar çoğalınca
namaz vaktini bildirmeyi konuştular...» diyerek Sekafi hadîsi gibi rivayet
etmiş; yalnız burada; «Ateş yakmayı» tabirini kullanmış.
5 - (378) وحدثني
عبيدالله بن
عمر
القواريري.
حدثنا عبدالوارث
بن سعيد
وعبدالوهاب
بن عبدالمجيد.
قالا: حدثنا
أيوب عن أبي
قلابة، عن
أنس؛ قال:
أمر
بلال أن يشفع
الأذان ويوتر
الإقامة.
{5}
Bana Ubeydullah b. Ömer
el-Kavârîrî dahi rivayet etti. (Dediki): Bize Abdülvâris b. Saîd ile
Abdülvehhâb b. Abdilmecîd rivayet ettiler. Dediler ki: Bize Eyyub, Ebu
Kılâbe'den, o da Enes'den naklen rivayet etti. Enes;
«Bilâl'e ezanı çift,
ikâmeti tek (Lâfızlarla) okuması emrolundu» demiş.
İzah:
Bu hadisi bütün Kütüb-ü
Sitte sahihleri az lâfız değişikliği ile tahrîc etmişlerdir.
Nâkus: İbadet
zamanlarında hıristiyanların çaldığı çandır. Yahudiler bu iş için borazan mânâsına
gelen buk veya şebur çalar, mecusiler de ateş yakarlarmış. Ashab-ı Kirâm'ın
halkın tanıdıkları birşeyle namaz vaktini bildirmekden muradları, Namaz vaktini
bildiren bir alâmet tayin etmekdir. Bazıları bu alâmetin namaz vakti geldiğinde
ateş yakmak, diğerleri de çan çalmak ve boru üfürmek gibi şeyler olmasını
teklîf etmişlerdir.
«Bilâl'e emrolundu»
cümlesinde, emrolundu fiili meçhul sîgası ile vârid olmuştur. Emredenin
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yahut başka biri olması ihtimal
dahilindedir. Sahâbînin «Emrolundu» demesi Usul-ü Fıkh ulemâsı arasında
ihtilaflıdır. Bazıları bu sîga ile rivayet edilen hadîsin merfu', bazıları da
mevkuf olduğunu söylemişlerdir. Kirmani ekseri ulemânın mezkur sîga ile rivayet
edilen hadisi merfu' saydıklarını, doğrusunun da bu olduğunu söylemişse de,
Aynî bu sözün kendi mezhebini takviye için söylenmiş bir söz olduğunu beyan
etmiştir. Nevevî dahi Kirmanî'nin yolundan giderek.böyle hadîslere mevkuf
diyenleri hatâya nisbet etmiş, doğrusu böyle hadisler merfu'dur. Çünkü
emrolundu fiilinin faili emir ve nehiy sahibi olan Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'dir. Yine bu kabilden olmak üzere Sahâbînin «şöyle
emrolunduk, şundan nehyolunduk, insanlara şu emrolundu» gibi sözleri hep
merfu'dur. Sahabinin bu sözleri Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
zamanında söylemesi ile onun vefatından sonra söylemesi arasında fark yoktur»
demiştir.